Gedichtanalyse
Naam: VAN DER ZANT, JOHAN WILHELM (1926-1977) (Nederlands)
Pseudoniem: Hans Andreus
Belangrijke bundels: - Muziek voor kijkdieren (1951)
- De sonnetten van de kleine waanzin (1957)
- Laatste gedichten (1977)
Belangrijke thema's: - lichamelijke ervaring
- schuld of onschuld
- autobiografische achtergrond
Belangrijke prijzen: - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor de
gedichtenbundel 'Schilderkunst'. (1954)
- Bijenkorfprijs voor het kinderboek 'De kikako'. (1959)
- Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor de
gedichtenbundel 'Aarde'. (1963)
- Kinderboek van het jaar voor het kinderboek 'Meester
Pompelmoes en de mompelpoes'. (1969)
- Jan Campert-prijs voor poëzie voor 'Natuurgedichten en andere'.
(1970)
- Zilveren Griffel voor de bundel kinderversjes 'De Rommeltuin'.
(1971)
- Henriëtte Roland Holst-prijs voor 'Gedichten 1948-1974. (1977)
Gedicht dat ik mooi vind:
Voor een dag van morgen
Wanneer ik morgen doodga,
vertel dan aan de bomen
hoeveel ik van je hield.
Vertel het aan de wind,
die in de bomen klimt
of uit de takken valt,
hoeveel ik van je hield.
Vertel het aan een kind
dat jong genoeg is om het te begrijpen.
Vertel het aan een dier,
misschien alleen door het aan te kijken.
Vertel het aan de huizen van steen,
vertel het aan de stad
hoe lief ik je had.
Maar zeg het aan geen mens,
ze zouden je niet geloven.
Ze zouden niet willen geloven dat
alleen maar een man
alleen maar een vrouw
dat een mens een mens zo liefhad
als ik jou.
Hans Andreus
Uit: Al ben ik een reiziger
Uitgerverij Holland 1959
Analyse:
Titel: Ik denk dat de titel verwijst naar de dag waarop het lyrisch ik sterft. Het is dus
een bepaalde dag in de toekomst.
Lyrisch ik: Het gedicht is gericht tot de geliefde van de persoon die aan het woord is.
Zowel de spreker als de aangesprokene kan een man of vrouw zijn.
Thema: In het gedicht staat de liefde van een persoon voor zijn/haar geliefde
centraal. De een vraagt aan de ander om na zijn/haar dood te vertellen hoe
groot de liefde was die hij/zij voor de ander had. Die dood wordt ook al
genoemd in de titel (Voor een dag van morgen). Die persoon mag het aan
iedereen vertellen, behalve aan een mens dat oud genoeg is om zijn ongeloof
te uiten. Hun liefde was namelijk zo intens, dat die persoon het niet zou
kunnen begrijpen.
Die ongewone liefde is volgens mij ook het motief van het gedicht. Dit spreekt
me aan omdat het mij doet denken aan een sprookje, een verhaal met een
happy ending. Het lijkt me een liefde waar later verhalen over kunnen
geschreven worden, die als voorbeeld moeten dienen voor hoe je nu echt
iemand kunt liefhebben.
Het gedicht kan gezien worden als een loflied, een soort ode aan hun liefde.
Vorm, vers en strofebouw: Het gedicht is een vrij vers, dat uit twee stofes bestaat. De
eerste strofe telt veertien verzen, de tweede telt er zes.
Het is een duidelijk gedicht. De woorden die gebruikt
worden hebben geen verdere verklaring nodig en de
zinsconstructies kloppen ook allemaal.
Beeldspraak, stijlfiguren, symbolen:
Beeldspraak: - Voor een dag van morgen (metafoor)
* vehicle: van morgen
* tenor: die komen gaat
* een nog onbepaalde dag in de toekomst
Stijlfiguren: - een opsomming
* Het gedicht bevat voor een groot deel een opsomming van
allerlei zaken waaraan de aangesprokene later moet vertellen
hoeveel de spreker van hem/haar hield (aan de bomen, de
wind, een kind, een dier, de huizen van steen, de stad).
- parallellisme
* 'vertel het aan' wordt vijf keer benoemd aan het begin van
regel 4, 8, 10, 12 en 13.
-antithese:
* Er vindt een tegenstelling plaats tussen strofe een en twee.
In de eerste strofe wordt opgesomd aan wie verteld moet
worden hoeveel zij van elkaar hielden. In de tweede
stofe wordt net gezegd aan wie dit niet verteld mag worden.
-paradox
* In vers acht en negen wordt gezegd dat de aangesprokene
het aan een kind moet vertellen dat jong genoeg is om het
te begrijpen. Dit is gek, omdat vaak gezegd dat kinderen te
jong zijn om bepaalde dingen te begrijpen.
Rijm en klank: Het rijmschema van het gedicht is als volgt: abcdefcdghijkk lmknkn.
Er komt tweemaal gekruist rijm voor: ‘cd’ en ‘kn’ worden beide
tweemaal genoemd. En er komt eenmaal gepaard rijm voor: in ‘kk’.
Er is sprake van eindrijm in de volgende gevallen:
- hield – hield (mannelijk rijm, gelijk rijm)
- wind – kind (mannelijk rijm)
- stad – had – dat – liefhad
- vrouw – jou (mannelijk rijm).
Er is alliteratie in de volgende gevallen:
- steen – stad
- ze – zouden (tweemaal)
- maar – man – mens – mens
In de volgende gevallen is sprake van klinkerrijm:
- wind – klimt – kind
- begrijpen – kijken
Ritme en metrum: Het gedicht bestaat voornamelijk uit jambes. Daarom is het een
jambisch vers.
Bronnen:
Hans Andreus. (sd). Opgehaald van Poëzie-leestafel: https://www.poezie-leestafel.info/hans-andreus
Hans Andreus - biografie en bibliografie Van poëzie tot Pompelmoes. (2009). Opgehaald van Antiqbook: https://www.antiqbook.info/nl/verzamelen/literatuur/andreus.phtml
Hans Andreus. (2014, November 9). Opgehaald van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Hans_Andreus
van Bork, G. (2001, November). Andreus, Hans. Opgehaald van dbnl: https://www.dbnl.org/tekst/bork001schr01_01/bork001schr01_01_0025.php